Paul Mazursky

84, Los Angeles, 30 juni, hartstilstand

Amerikaans acteur, regisseur, scenarioschrijver en producent, eigenlijk Irwin Mazursky. Auteur van een reeks sfeervolle, vaak zeer New-Yorkse films over aspecten van het moderne leven. De vijf Oscarnominaties die Mazursky ervoor ontving doen ten onrechte vermoeden dat regie niet zijn sterkste kant was. Hij kreeg er immers vier voor de scenario’s van respectievelijk zijn debuutfilm over partnerruil, de hit Bob & Carol & Ted & Alice (samen met Larry Tucker; 1969), Harry and Tonto over een oude privédetective en zijn kat (samen met Josh Greenfeld; 1974), An Unmarried Woman (tevens in competitie Cannes; 1978) en de bewerking van Isaac Bashevis Singers roman Enemies: A Love Story (samen met Roger L. Simon; 1989). De vijfde betrof de productie van An Unmarried Woman (samen met Anthony Ray). Toch zijn het juist eerder de vormgeving en de acteerprestaties die van Mazursky’s films in de herinnering beklijven, eerder dan de vaak wat oppervlakkige plots. Hij regisseerde zes acteurs die voor die rol een Oscarnominatie kregen. Alleen Art Carney won voor Harry and Tonto. Jill Clayburgh werd in 1978 beste actrice in Cannes voor An Unmarried Woman (ex aequo met Isabelle Huppert voor Chabrols Violette Nozière).

De zoon van een Joods-Russische krantendrukker uit Brooklyn raakte in de jaren 50 gefascineerd door het theater. Zijn oversteek naar de bohème van Manhattan documenteerde hij later in de autobiografische film Next Stop, Greenwich Village (1979).

Hij volgde lessen bij de Actors Studio en speelde enkele filmrollen, bijvoorbeeld in Fear and Desire (Stanley Kubrick, 1953), Blackboard Jungle (Richard Brooks, 1955), Deathwatch (Vic Morrow, 1966) en een lange reeks televisieproducties in Hollywood. Daar schreef hij ook, samen met Tucker, materiaal voor The Danny Kaye Show (1963-66) en het scenario van de Peter Sellers-komedie I Love You, Alice B. Toklas! (Hy Averback, 1968). Ook was hij een van de bedenkers van de tv-serie The Monkees (1966-68). Na het succesvolle regiedebuut in 1969 zou Mazursky bijna al zijn eigen films schrijven: het Felliniaanse zelfportret van een regisseur Alex in Wonderland (1970), de bitterzoete echtscheidingskomedie Blume in Love (1973), een Amerikaanse remake van Jules et Jim (François Truffaut, 1961) onder de titel Willie and Phil (1980), de Shakespearevariatie Tempest (1982), Moscow on the Hudson (met Robin Williams als Russische asielzoeker; 1984),

een remake van Boudu sauvé des eaux (Jean Renoir, 1932) onder de titel Down and Out in Beverly Hills (met Bette Midler en Nick Nolte; 1986), de operettevariant Moon over Parador (1988), Scenes from a Mall (met Midler en Woody Allen; 1991) en The Pickle (1993). Alleen Faithful (Mazursky, 1996) werd geschreven door hoofdrolspeler Chazz Palminteri. De laatste film die Mazursky regisseerde was de documentaire Yippee (2006), over een religieus festijn van chassidische joden in Oeman, Oekraïne.

Behalve in sommige van zijn eigen films speelde Mazursky in onder meer in The Other Side of the Wind (Orson Welles, 1972). A Star Is Born (Frank Pierson, 1976),  A Man, a Woman and a Bank (Noel Black, 1979), An Almost Perfect Affair (Michael Ritchie, 1979), als Romeins officier in History of the World: Part I (Mel Brooks, 1981), Into the Night (John Landis, 1985), Punchline (David Seltzer, 1988),  Scenes from the Class Struggle in Beverly Hills (Paul Bartel, 1989), Man Trouble (Bob Rafelson, 1992), Carlito’s Way (Brian De Palma, 1993), Love Affair (Glenn Gordon Caron, 1994), Miami Rhapsody (David Frankel, 1995), 2 Days in the Valley (John Herzfeld, 1996), Touch (Paul Schrader, 1997), Bulworth (Warren Beatty, 1998), Why Do Fools Fall in Love (Gregory Nava, 1998),  Crazy in Alabama (Antonio Banderas, 1999), twee afleveringen van de tv-serie The Sopranos (2000-01), het Chinese Da wan/Big Shot’s Funeral (Feng Xiaogang, 2001), I Want Someone to Eat Cheese With (Jeff Garlin, 2006) en als Norm in de comedyserie Curb Your Enthusiasm (2004-09). Ook sprak Mazursky stemmen in voor verschillende animatiefilms, waaronder die van de psycholoog in Antz  (Eric Darnell en Tim Johnson, 1998). Getrouwd met Elizabeth A. Purdy, die als Betsy Mazursky in verschillende van zijn films speelde.